SINIFLAMA NEDEN TERCİH EDİLMEDİ ?

AHEF KALİTE GELİŞTİRME KOMİSYONU AİLE HEKİMLİĞİNDE KALİTENİN ARTTIRILMASI İÇİN ÇALIŞMALARINA DEVAM EDİYOR

SINIFLAMA NEDEN TERCİH EDİLMEDİ VE AİLE HEKİMLERİNİN ÖNERİLERİ

Türkiye’de aile hekimliği nispeten yeni başlayan ve hızla gelişmekte olan bir tıp disiplinidir. Tüm iller de 2010 yılı sonunda Aile Hekimliğine geçilmiş ve ülkemizdeki tüm ilgili kurum ve kuruluşlar aile hekimliği uygulamasının kalitesinin arttırılması için kendi bakış açıları doğrultusunda çalışmalar yapmış ve yapmaya devam etmektedir. Ülkemizde yaşayan insanların daha kaliteli bir birinci basamak sağlık hizmeti almaları yüksek hızlı gelişmekte olan ülkemizin kaçınılmaz bir bileşenidir. Aile hekimliği uygulamasına farklı açılardan bakan kurum ve kuruluşların, uygulamanın kalitesini farklı şekilde algılamaları ve kaliteye etki eden farklı faktörleri farklı şekilde önceliklendirmeleri ve uygulamanın altını farklı şekilde doldurmalarına neden olmaktadır.

Tüm kalite süreçleri, bir uygulamadaki kalitenin belirlenmesinde uygulamanın bizzat içinde yer alan kişilerin asıl kaynak olarak kullanılmaları gerektiğini açıkça göstermektedir. 2010 yılından bu yana ülkemizde aile hekimlerini temsil eden AHEF (Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu) olumlu bir yaklaşımla ve bu konuya etki eden tüm kurum ve kuruluşlarla iş birliği içerisinde uygulamanın kalitesine olumlu etki edecek çeşitli girişimlerde bulunmuş ve bu konudaki çalışmalarını Kalite Geliştirme Komisyonu odağında sürdürmektedir. Farklı açıların bir konudaki bakışı daha etkili ve tüm açıların ortak gördükleri faktörler üzerinde birleştirmesi bir kalite sürecinin çözümlenmesi ve iyileştirilmesindeki temel bir yaklaşım ve olmazsa olmaz bir süreçtir. Bu bilinç doğrultusunda bu konunun mevzuatını oluşturan kişilerle, uygulamamanın bizzat içinde var olarak kaliteye doğrudan etki eden kişilerin, işbirliği içerisinde olması halkın sağlığına en yüksek düzeyde etki edecektir. Aile hekimliği uygulamasında AHEF’in temel hedefi, halka sunulan sağlık hizmetinin en yüksek kalite hedefine yükseltilmesi ve halkın memnuniyetinin artırılması sürecinde hizmetin bilimsel içeriğinin de artırılmasıdır. Bu bağlamda AHEF, 3 temel yaklaşıma sahiptir:

·        Kalitenin artırılması: Türkiye’deki tüm Aile Hekimleri de kalitenin artırılmasını istemekte ve bu yönde çaba göstermektedirler. Kalitede iyileştirme çalışmaları için iş tanımı, yeterlilik için sürekli eğitim planlamaları, iş yükü ve iş riski analizleri yapılmadan, Aile Hekimlerinin görüşü alınmaksızın mevzuat değişiklikleri yapılmamalıdır.

·        Uygulamanın şeffaflığı: Finans, insan, zaman ve kaynak yönetimi uygulamanın önemli bileşenleridir. Finansal şeffaflık için sınıflandırma yerine puantaj sistemi gerekliliği aşikardır. 

·        Gelirlerin ve özlük hak kayıplarının olmaması: Aile Hekimlerinin gelirleri eklenen yeni iş yüklerine ve iş risklerine rağmen, olması gereken oranda artmamış, hatta azalmıştır. Yeni mevzuatla kalite artmadığı gibi, kalitenin önemli bir parçası olan çalışan memnuniyeti de düşmüştür. Aile Hekimlerinin gelirleri eklenen yeni iş yüklerine ve iş risklerine rağmen, olması gereken oranda artmamış, hatta azalmıştır. Ayrıca her yeni çıkan yönetmelik de özlük haklarında kayıplara neden olmuştur.

Sınıflandırma ile hizmetin geliştirilmesinden çok, kaynağı (bina şartları, demirbaşlar vb.) iyileştirmeye yönelik görsel iyileştirmeler beklenmektedir. Devlet kendi eliyle verdiği kaynakların (bina şartları vb.) değiştirilemez unsurlarının, yine kendi çıkardığı mevzuatla değiştirilmesini talep ederek Aile Hekimlerinin iş huzurunu olumsuz yönde etkilemekte ve sınıflandırma kriterlerini alt yapıya endeksleyerek bu yönde hevesli olan aile hekimlerinin motivasyonunu kırmaktadır.

Kaliteden Anladığımız  

Kalite sadece kaynaklar üzerinden ifade edilmez. Kaliteye etki eden faktörler;

·         İş yükü

·         Mesleki Riskler

·         Gelir düzeyi

·         Yeterlilik

·         Kaynak

·         Organizasyon

olarak sıralanabilir.

Mevcutta bakanlığın yaklaşımı;

Bu faktörlerden “ISO 9001:2000’de 6.Madde”; kaynak yönetimini kapsar. “6.2” insan kaynaklarıdır. Bu madde yeterlilik, farkındalık ve eğitim başlıklarını içerir. Ayrıca memnuniyet başlığı altında ücret te değerlendirilmelidir. Memnuniyet çalışan ve hasta memnuniyetidir.

Ücret

İş riskleri, İş yükü,

6.3 Alt yapı; Bina ve araçlar

6.4 Çalışma ortamı

*İş kalitesi

“Putting a number on job quality?Constructing a European Job Quality Index Janine Leschke and Andrew Watt, with Mairéad Finn”

3.2. Sub-indices:    Job quality is a multifaceted phenomenon. To reflect this, the European JQI is compiled on the basis of six sub-indices that capture different aspects of job quality. The following sub-indices have been defined: wages, non-standard forms of employment,

work-life balance and working time, working conditions and job security, access to

training and career advancement, and collective interest representation and participation.

Avrupa İş Kalitesi İndeksi 6 alt belirleyici içerir;

1-Ücretler

2-Görev tanımının net olmaması

3-İş yükü ve çalışma süresi

4-Çalışma koşulları ve iş güvenliği

5-Eğitime erişim ve kariyer avantajları

6-Ortak çıkarların temsili

            Dünyada kabul edilmiş ortak standartlar kaliteyi geniş bir perspektiften bakmaktadır. Oysa ülkemiz sağlık politikası belirleyicilerinin, -aile hekimliği uygulaması özelinde- yönetmeliklerle, sadece bina ve teçhizat unsurlarını kalite unsurları olarak kabul etmiş olduklarını düşünmekteyiz..

                        Kalite temelde bireysel gelişimle ilgilidir. Hastalarımızın gelişimlerini sağlayarak hizmet kalitesinin artırılması sağlanabilir. Örneğin hastaların gelişimi hastaların sağlık eğitimiyle arttırılabilir, izlemleri takip etmekten sadece hekimlerin değil hastaların da sorumlu olması sağlanabilir.

Mevcut ASM Sınıflandırma Kriterlerinin İrdelemesi

Sonuç ve Önerilerimiz 

Aile hekimlerine verilen asgari gider yardımı sınıflandırma ile kriterlere bağlanmıştır. AHEF in elde ettiği bilgilere göre 2 yılın sonunda aile hekimlerinin neredeyse yarısı  %46 sı sınıflandırmaya girmemiş,%26 sı D grubu,%8 i C grubu ,% 10 u B grubu,% 8 i A grubu olmuştur. ASM gider yardımı adı altında, ülke bazında totalde ödenen miktar düşmüştür. Aile Hekimleri kalitenin arttırılmasını istemeleri gayet doğal ve beklenen bir durumdur. Yerleşke ile ilgili yatırım yapandan tutun araç alana kadar geniş bir yelpazede örnekler sergilenebilir. Ancak oluşturulan bazı şartlar ve motivasyon ile ilgili zorluklar kalite gelişiminde engellere sebep olmaktadır. Mevzuattaki kriterler kalite için hem pozitif hem negatif anlamda önemli faktörlerdir. Örneğin herhangi bir sınıflandırma grubuna dahil olunamadığından asgari gider yardımı düşen, bu sebeple işçi çıkaran ve yatırımlarını kesen ASM’ler olmuştur.

Sınıflandırma ile ilgili tarafımızca yapılan  ankete göre :……..

1-) Gruplandırma binanın altyapısına bağımlıdır. A ve B sınıfı altyapıya bağımlı olarak ulaşılamaz.Birçok ASM 2.katta, odaların boyutları uygun değil. ASM binalarının %70 civarı kamu binası olup oda boyutlarını değiştirmek elbette mümkün değildir.

2-) Aile hekimleri esnek mesai uygulamasına geçmeye motive değildir.

3-) Sınıflamanın bu şekli ile gelişi özel mülkiyete eğilimi azaltmış,özel mülkiyeti tercih edenleri yarı yolda bırakmış,aile hekimlerini kamu binalarına mahkum etmiştir.….

………..

Bu çerçevede genel önerilerimiz;

1. Her vatandaşın eşit sağlık hizmeti alması kalite gereklerindendir.
2. Kalite arttırılmalı, sınıflandırma yerine kalite kriterlerinin ayrı ayrı puanlandırıldığı bir puanlama (puantaj) sistemi ortaya konulmalıdır.
   • Kriterler sık değiştirilmemeli ve sözleşme dönemi öncesinde planlanan değişiklikler ancak bir sonraki sözleşme dönemi  için geçerli olmalıdır
   • Özellikle uygulanamayan mevcut kriterlerin tekrar değerlendirilerek aile hekimlerinin kaliteyi arttırmaya yönelik motivasyonları arttırılmalıdır. Sınıflandırma maddeleri ile ilgili görüşler yukarıdaki tabloda belirtilmiştir. Ek olarak;
   • Kalite kriterleri net olmalı, iller arası farklar söz konusu olmamalıdır.
   • Kriterler belirlenirken;  görsel anlamda iyileştirmelerden çok 1. basamak sağlık hizmeti göz önünde tutulmalıdır.
   • Hekim sayısı 2 ve 2 den az olan ASM lerde puanlama kriterleri farklı değerlendirilmelidir.
   • Esnek mesai zorunlu tutulmamalı, çalışma planı aile hekiminin nüfus piramidi ve bölgesel özelliklerine göre olacak şekilde kendisi tarafından oluşturulmalı illede popülizm ön planda olmamalı,gerçek ihtiyaçlar göz önünde bulundurulmalıdır.
   • Bakanlığın belirlediği belirli eğitimler, sertifikalar puanlama sisteminde değerlendirilebilir.
   • Her ASM için web sayfası gibi, ülke kaynaklarını gereksiz yere harcama, bu sayfanın düzenlenmesi ve işletilmesi, güncellenmesi bürokratik işlemlere yol açtığından merkezi veya iller bazında web sayfası planlanması düşünülmelidir.
3. Aile hekimleri gelirleri düşmemeli ve özlük hakları kayba uğramamalı, kalitenin arttırılmasına yönelik iyileştirilmeli, ASM gider yardımı sınırsızmışçasına; her türlü gider kalemi için yeni ve yüklü giderlerin ortaya çıkmasına izin verilmemelidir.
4. Mevcut işgücü rantabl bir şekilde verim alacak şekilde düzenlenmelidir. Verilen ve yeni tanımlanan iş ve işlemler işyükünü arttırmamalıdır.
5. Kriterler (araç, gereç, uygulama, iş ve işlemler) sahada çalışan aile hekimlerinin temsilcisi olan AHEF katkısı ve katılımı ile kararlaştırılmalıdır, iş etüdü ve iş yükü analizi çalışmaları önemsenmelidir. AHEF görüşü ve pilot uygulamalar olmadan hızla alınan yeni kararlar söz konusu olmamalıdır.

Bununla birlikte; aile hekimliğinde kalitenin arttırılması; hastaların gelişimi ve sorumluluk duygularının arttırılması ile sağlanabilir; bunun için hastaların sağlık eğitimleri artırılabilir. Ayrıca ”izlemleri takip etmekten sadece hekimlerin değil hastaların da sorumlu olmasının sağlanması kalitenin gereklerindendir” diye düşünmemek yanlış olur.

Sonuç olarak; kaliteyi geliştirmek için sınıflandırma yerine uygun şartlarda ve AHEF görüşü alınarak yeni bir puantaj sistemi konulması önerilmektedir. Puantaj sisteminde her bir kritere ayrı bir puan verilmeli ve yapabilenler için asgari gider yardımında artış sağlanmalıdır. Bu kriterler kalıcı olmalıdır.Asgari gider yardımı sınırsızmışçasına ek kriter ve harcamalar planlanmamalıdır.  Ancak puanlama ile sağlanacağı düşünülen gelir  hayal kırıklığına yol açmayacak, motivasyonu sağlayacak ve hakkaniyetli olmalıdır. Bunun için kriterler ve puanlamada sahada aktif çalışan aile hekimlerinin temsilcisi olan AHEF görüşünün alınması oldukça önemlidir. 

AHEF YÖNETİM KURULU